Update 7: Santa Clara, terug, en verder

Allereerst, foto's toevoegen aan mijn verslagen lukt om wat voor reden dan ook niet op mijn tablet, dus zie ze hier:
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.1007162792728022.1073741843. 100003029330702&type=3

En lees hier mijn afsluiting van Cuba:
In de avond kwam ik aan in Santa Clara. Wederom werd ik bestormd door Cubanen die me taxi's en casa's wilden verkopen. Eenmaal in de stad had ik voor een redelijk prijsje een casa en het was al laat dus ik ging meteen uit eten. Daarna heb ik nog door de straten gezworven maar er was niet echt een plek waar ik wilde blijven zitten en drinken. In plaats daarvan ging ik terug naar mijn casa om te bedenken wat ik morgen en erna zou gaan doen. Eenmaal daar, bladerend door mijn lonely planet had ik een realisatie, een realisatie die ik verderop in dit verhaal toe zal lichten.

In de vroege ochtend ging ik als eerste naar dé reden om naar Santa Clara te komen: Ernesto Che Guevara. De geur van de revolutie is sterk in deze stad en na twee kilometer de stad uit lopen was ik bij de gedenkplek voor de oh zo bekende guerilla strijder. Een plein omringd door voetbalstadion-stijl lampen met aan het einde ervan een standbeeld van Che. Het standbeeld was omringd door witte, stenen afbeeldingen van een aantal kritische momenten in zijn leven. Aan de rechterkant van het standbeeld was een zo'n 6 meter hoge brief te lezen, van Che aan Fidel. Mijn Spaans is er niet goed genoeg voor, maar ik meen dat het een dankbrief was. Achter het standbeeld was er een klein museum dat zijn leven liet zien. Volgens mij is dit de derde of vierde dat ik zijn levensverhaal lees (die van Fidel heb ik eigenlijk helemaal niet gelezen in de museums, apart), maar ditmaal was het toch wel wat specialer. Niet alleen om de plaats waar ik het las, maar ook omdat er meerdere objecten vanuit allerlei fases van zijn leven verzameld waren daar. Een microscoop die hij ooit eens gebruikt had tijdens zijn studie voor dokter, een setje naalden, een pijp, een baret die hij droeg aan het begin van de revolutie, tot aan zijn handpistool. Het bescheide museum vertelde het verhaal van zijn geboorte in Argentinië tot aan zijn dood in Bolivia. Tegenover het museum was er een mausoleum, waar een eeuwige vlam brandde die aangestoken was door Fidel Castro op 17 oktober 1997. Aan de linkerwand van het mausoleum waren de gezichten te zien van de 38 andere guerilla's die samen met Che gestorven waren in Bolivia.

Nu ik hier was bedacht ik me wel iets, overal in Cuba zie je muurschilderingen, beelden, etcetera om Che en Fidel te eren. Ook in banken en veel winkels zie je wel iets hangen. Echter heb ik in nog geen enkele casa iets van Che of Fidel gezien bedacht ik me, toch apart.

Nu ik de grote toeristische trekpleister van deze stad had afgetikt liep ik door naar een museum over de aanval die Che hier in Santa Clara had gedaan op een militair treintransport van de dictator Batista. Op mijn weg daar naartoe kwam ik een kerk tegen die ik even inliep. Voor de kerk stonden twee toeristenbussen, de twee ladingen werden net weer terug gepropt. Het was in een bescheidener kerkje op de weg naar mijn bestemming dat ik iets deed dat enigszins buiten mijn karakter ligt. Ik liep de kerk in, ging er zitten en begon te praten. Ik ben verre van een religieus man, dus ik weet niet tegen wie ik mijn zegje deed, maar het voelde als iets dat ik wilde doen. Geloven in god of een andere entiteit doe ik niet maar ik vermoed wel dat er iets kan zijn dat ons stuurt. Ik zat in een kerkbank in Iglesia de Nuestra Señora del Buen Viaje (de kerk van onze vrouwe van de goede reis, ik zie nu achteraf pas in hoe bizar poëtisch dit is) en daar begon ik wie of wat er dan ook op dat moment naar me aan het luisteren was te bedanken. Bedanken voor alle fantastische dingen die ik tot nu toe heb mee mogen maken in mijn leven en ook voor de kans om deze reis te mogen doen. Bedanken voor een gevoel van vrijheid dat ik nog nooit zo heb ervaren. Want dat ben ik, dankbaar.

Dit zijspoor hadden jullie niet verwacht he, ikzelf namelijk ook niet. Ik was dus onderweg naar Monumento a la Toma del Tren Blindado. Het was daar op 29 december 1958 dat Che en 18 guerilla's een militair transport aanvielen met een geleende bulldozer (welke ook te zien was) en zelfgemaakte molotov cocktails. Deze strijd duurde 90 minuten en was waarschijnlijk de verzegeling van het begin van de macht van de Castro broers. Je kon er door verschillende wagons lopen die elk wat stukjes van de aanval lieten zien. Zoals ik al zei, Santa Clara ademt revolutie.

Voor het middagprogramma had ik een bezoekje aan de Fabrica de Tabacos Constantino Perez Carrodegua gepland. Want, nu ik vrijwel dagelijks zo'n sigaar opsteek ben ik het toch wel bijna verplicht om te gaan kijken hoe ze gemaakt worden. In deze fabriek werken zo'n 400 man, waarvan elk ongeveer 350 sigaren per dag rollen. Ruwweg zo'n 150.000 sigaren per dag dus. Het is jammer dat ik er geen foto's mocht maken, want het stelde eigenlijk zo weinig voor, wat deel van de charme was. Ook had ik graag de geur daar opgenomen, heerlijk. Het proces begint met het ophalen van de juiste tabaksbladen bij een klein kantoortje. Elke persoon maakt weer een ander merk en soort sigaar en maakt deze van begin tot eind. Terug bij hun werkbank begint het vormen van een sigaar door verschillende bladen te snijden en samen te pakken. Als er tien compleet waren, worden ze in een mal gestopt en samen geperst (gewoon met een bankschroef) voor anderhalf uur. Hierna komt de kwaliteitscontrole, elke individuele sigaar wordt in een cilinder geplaatst waar druk op gezet wordt. Hier wordt gemeten of de bladen niet te compact of juist te los tegen elkaar zitten, anders is de sigaar natuurlijk niet te roken. Als deze meting goed gaat, kan de sigaar afgemaakt worden. Hiervoor wordt een speciaal, een wat zachter, tabaksblad gebruikt, voor de buitenkant van de sigaar. Daarna volgt de volgende kwaliteitscontrole, het wegen. Zo zei onze gids trots waarna ze de kleine keukenweegschaal liet zien, ach, meer heb je ook niet nodig inderdaad. Ook de lengte en dikte van de sigaar wordt nog gecontroleerd, stuk voor stuk, alles met de hand. Daarna worden de sigaren verpakt en verdwijnen ze naar allerlei uithoeken van de wereld. Dat verpakken mochten we helaas niet zien, zonde.

Tegenover de fabriek was een tabakswinkel waarin ik dacht, laat ik hier maar even mijn souveniers aanschaffen. 25 dikke, 30 kleintjes, ja, mooie collectie, ik heb er nog 17 in mijn backpack en de rest kan ik mooi aanvullen bij mijn sigarenman in Havana. Het was nu twee uur in de middag en ik had eigenlijk alles in Santa Clara wel gezien. Dus ik heb die middag iets geregeld dat ik eerst even moet toelichten. Zoals eerder verteld zou ik 8 november naar Mexico vliegen, dit had ik al geboekt omdat ik bang was dat het internet in Cuba te belabberd zou zijn om daar iets te regelen. Het was echter die avond van mijn aankomst in Santa Clara waar ik dit verhaal mee begon, waarop er iets veranderde. Het was namelijk op die avond, dat ik Dan een stuk beter begon te begrijpen.

Dan is een Amerikaan die op mijn eerste dag in Havana ook op mijn hostelkamer sliep. Hij vermaakte zich wel in Cuba en vertrok die dag naar Trinidad maar zei dat ik hem waarschijnlijk nog wel zou zien, omdat hij weer in dit hostel ging verblijven als dat uitstapje achter de rug was. Op mijn laatste dag in Havana kwam ik hem weer tegen. Nu was hij Cuba echter helemaal beu. Hij had zijn ticket naar Mexico opnieuw geboekt en ging nu een week eerder. Maar waarom was hij het dan beu? Hij had iets te veel ervaringen gehad waarin hij als toerist genaaid werd. Tripjes naar mooie plekken met een gids, waarna de gids halverwege om meer geld vroeg, gaan paardrijden de bergen in waar een paard tekort kwam en iemand in een wagonnetje achter de paarden aan werd gesleept en toch hetzelfde als iedereen moest betalen, een taxi pakken naar een bepaalde plek, waarna deze taxi stopte 4 kilometer voor aankomst en om meer geld vroeg. Hij had voorbeelden genoeg. Toen ik het hostel uitging om mijn bus naar Varadero te pakken zei ik nog tegen hem: "Hey man, ik weet dat het lastig voor je is, maar probeer je nog te vermaken tijdens je laatste twee dagen in Cuba." In Cienfuegos vertelde Henry (de Duitser die ook in het hostel sliep) mij hoe dat niet echt gelukt was. Dan ging op zijn een na laatste dag in Cuba op pad, op zoek naar een plek, wat voor plek het was doet er even niet toe. Hij vroeg een Cubaan om hulp waarna hij naar een gesloten gebouw geleid werd. Vervolgens vroeg de Cubaan om geld om hem deze gesloten plek te laten zien. Toen Dan weigerde begon de Cubaan stenen naar zijn hoofd te gooien, met effect. Niemand kwam Dan te hulp en toen hij de volgende dag over straat liep is zijn telefoon ook nog eens gestolen. "...probeer je nog te vermaken..."

Maar hoe ging dat bij mij? Voordat je dit leest, weet dat ik echt een toptijd in Cuba heb gehad. Elke beslissing die ik hier heb gemaakt zou ik zo weer maken en het is een prachtig land met prachtige mensen. Er zijn echter rotte appels, wellicht was dit tussen de regels door al te lezen. Toen ik mijn laatste middag in Trinidad de bus pakte leverde ik mijn tas in en kreeg ik een kaartje zoals altijd. Nu moest ik echter een $CUC betalen, net als alle andere toeristen, uhm, dat was eerder niet vriend, doei. Vervolgens kwam ik aan in Santa Clara waar ik werd bestormd zoals ik al zei. Een gast was heel erg in mijn gezicht een casa en taxi aan het verkopen. Tijdens mijn loopje naar buiten zakte de prijs van de taxi van 5 naar 3 en de casa van 25 naar 20. Toen ik twee mensen vroeg een taxi te delen werd de totaalprijs weer 5. En het was vier kilometer lopen (het waren er twee, dat wist ik) en dit heb ik dan ook maar gedaan, liever een half uur lopen dan nog iets met deze mensen te maken te hebben. Aan de andere kant van me was er nog een oud vrouwtje dat me over haar casa wilde vertellen. Ik wilde luisteren maar de aggressieve verkoper gaf haar een rotduw en zei dat ze gek was. Dit gaat echt veel te ver. Zo heb ik andere ervaringen zoals dit gehad. Mijn casa eigenaar in Playa Giron is wel het schoonvoorbeeld. Hij boodt me een duikles aan van drie dagen voor 200 $CUC, terwijl je daar voor 25 kan duiken en voor 35 als je nog nooit gedoken hebt. Daarnaast bleef hij me avondeten aanbieden voor 12 $CUC, terwijl ik hier in restaurants voor 3 echt voedselorgasmes heb kunnen beleven. Toen ik afrekende voor mijn onbeslapen bed en het versnelde, incomplete ontbijt vroeg hij ook nog 5 $CUC extra omdat hij de reservering van de kamer moest bewaren omdat ik pas om half 1 weg ging. Dat terwijl hij een extra kamer heeft die leeg stond en ik heb hier zat casa's gehad waar ik pas om 2 uur in de middag weg ging. Moet ik niet juist korting krijgen? Dat en het over straat lopen en continu dingen aangeboden krijgen, die ervaring in Santa Clara was de druppel. Ik voelde me gereduceerd tot een lopende pinautomaat. Maar de lieve, aardige, fantastisch Cubanen zijn er, zeker, ik heb ze ontmoet, ik heb hun oprechte interesse beantwoord en ervan genoten. Het is echter dat kleine gedeelte van de mensen hier dat 99% van de tijd recht in je gezicht zitten die het verpesten. Dat en de taalbarriere denk ik. Ik merk dat ik mezelf volledig aan het afsluiten ben van de Cubanen hier en dat is echt geen fijn gevoel. Daarom was het, toen ik die avond door mijn lonely planet bladerde dat ik besloot om eerder naar Mexico te gaan. Ik had eigenlijk alles wat ik wilde zien in Cuba wel gezien en het was tijd voor iets nieuws. Na de sigarenfabriek heb ik dus voor niet al te veel geld mijn ticket vervroegd (met wat hulp van thuis, kusje) en nu vlieg ik vrijdag 4 november al naar Cancun. Deze beslissing gaf me veel energie en toen alles gelukt was ben ik aan het centrale plein van Santa Clara gaan zitten met een sigaar en een glaasje rum. Nog even genieten van de goede dingen.

Terwijl ik daar zat kwam ik de groep Duitsers van Trinidad weer tegen (fucking klein eiland dat Cuba). Ze waren twee nachten in Camaguey geweest en vlogen 5 november ook naar Cancun, om daar nog een week te liggen bakken in een all inclusive op het strand. Na een powernap (ik heb zo'n drie uur aan dat pleintje gezeten, nooit zonder drankje) heb ik met ze afgesproken om samen wat te eten te gaan zoeken. Daarna hebben we aan het pleintje bij wat live muziek gezeten. Uiteindelijk belandden we in een kroeg met enkel Cubanen waar we heerlijk raar aan werden gekeken als toeristen. Dat, en ik heb nog nooit zoveel blacklight gezien in een ruimte. De volgende ochtend was het weer inpakken en wegwezen, ontbijten bij een cafetaria en door. Ik liep de twee kilometer naar het busstation maar weer gewoon, terwijl ik al het roepen voor taxi's vakkundig negeerde. Doeiiiii. Bij het afgeven van mijn tas zag ik de mensen voor mij weer betalen. Ik gaf mijn tas, kreeg een kaartje en liep weer weg.

Op naar Havana, daar nog even mijn favoriete dingen doen en dan naar Mexico. Van de rum naar de tequila en van de sigaren... Naar niks dan denk ik, aj, wat erg. Ik was echt blij met mijn beslissing, ik voelde me wat vast voordat ik die vliegticket had verplaatst. Maar ik had nu weer de energie die ik het gros van mijn trip hier heb gevoeld. Zo zie je maar weer dat je eigenlijk niets moet plannen als je op vakantie gaat.

Het voelde echt goed om terug te komen in Havana. Aankomen bij mijn hostel was als thuiskomen en eenmaal daar ontmoette ik Santiago en Slanja (ik heb geen idee hoe je haar naam schrijft, het klonk zo). Santiago was een Colombiaan die zijn laatste paar dagen Cuba hier in Havana uit ging zitten, Slanja kwam uit Denemarken en was letterlijk een paar uur in Cuba. Het was goed om een nieuw iemand Havana te laten zien en de regels van het land uit te leggen. Maar ik had daar een agenda en tijdens de rondleiding tikten we alles af. Mijn eerste stop was mijn sigaren man, om de reeds aangeschafte tabacos aan te vullen tot de maximale hoeveelheid. Hij had er echter slechts vijf, maar wel een paar van de dikste die ik hier gezien heb. Hij herkende me en ik vertelde dat ik bij hem inderdaad mijn eerste Cubaanse sigaar opgestoken heb. Toen ik afrekende accepteerde hij alleen de helft van de gebruikelijke prijs, "fantastische Cubanen zijn er, zeker, ik heb ze ontmoet".

Na de rondleiding door het oude Havana eindigden we op Plaza Vieja, waar we gingen zitten op het terras waar ik aan het begin van mijn reis mijn Israelische sigaar inspiratie had ontmoet. Ik vertelde Slanja over hoe ik hem had ontmoet, hoe dat het begin was van mijn reis en het einde van de zijne. Zo zaten we daar, terwijl ik een sigaar op stak, aan het begin van haar reis en aan het einde van mijn tijd in Cuba. We waren het erover eens dat zij hetzelfde moest doen aan het einde van haar trip, het doorgeven van de spreekwoordelijke fakkel. Dat is me weer even een partijtje poëtisch zeg. Op dit plein kwam dat fantastiche gevoel weer terug en realiseerde ik me dat ik Cuba ga missen. Ergens kreeg ik spijt dat ik mijn ticket vervroegd had, maar dit was zo een waardig afscheid. Daarna zijn we naar mijn favoriete restaurant geweest en eindigden we de avond in Fabrica.

De taxirit daar naartoe was weer een mooi laatste avontuur. Het was namelijk helemaal geen taxi, maar gewoon iemand die wat extra geld wilde vangen. De politie stond op de hoek toen we instapten dus het moest allemaal rap en sneaky. De prijs van de taxi was verwaarloosbaar en deze man had het niet zo op het communisme. Fuck het communisme, fuck Castro. Hij had een vlag van de Verenigde Staten voor hem liggen welke hij kuste terwijl hij riep: I love, I love. Het werd helemaal hilarisch toen Santiago vertelde waar hij vandaan kwam. Escobar! Escobar! Waarna de taxichauffeur veelvoudig (wel een keer of twintig, terwijl we al bijna bij de plaats van bestemming waren) snuif geluiden en bewegingen maakte. Hij reed ook echt als een malloot. Weer een taxirit om van te genieten.

In Fabrica (even opfrissen, dit was de club/museum/bioscoop/theater waar ik mijn eerste zondagavond in Cuba heb doorgebracht) heb ik me weer enorm vermaakt. Een aantal stukken van het museum gedeelte waren nu anders en ook de muziek was echt niet te vergelijken met mijn eerste bezoek hier drie weken geleden. In de centrale ruimte stond nu geen band maar een dj, en die man was me toch een partij lekkere technosoundjes de ruimte in aan het knallen. Dan realiseer je je ineens dat je dat toch wel gemist hebt tussen alle salsa, mambo, etcetera door. Mijn enthousiasme uitte zich in mijn kwispelende danshupjes. Mijn befaamde, belachelijk uitziende hupjes, welke toegejuicht en geïmiteerd werden door de mensen om mij heen. Ik heb de dj voordat ik door ging nog de hand geschud toen ik door ging naar de volgende ruimte: Muy bien amigo! Ik kwam die avond om half 4 aan bij mijn hostel, met een wekker die ging om kwart over 7 voor mijn taxi naar het vliegveld. Slanja was die avond eerder naar het hostel gegaan maar die ochtend heb ik afscheid genomen van haar. Mijn lonely planet (welke vanaf dit punt loos gewicht is), mijn laatste $CUC's en het restant van mijn internetkaartje heb ik met haar geruild voor wat euro's.

Op het vliegveld heb ik nog een klein flesje van de 7 jaar oude Havana Club gekocht. Als souvernier of als drankje in Mexico, wat ik ermee ga doen weet ik nog niet. Mijn laatste dag in Havana was echt optimaal, ik had het echt niet beter af kunnen sluiten dan dit. Sigaren, live muziek op straat, rum, mojito's, goed eten, goed gezelschap. Nu door naar Mexico, door naar andere plekken, andere avonturen. Ja, ik ga Cuba missen. Ik denk zelfs dat ik er nog wel eens terug kom, maar dan bekwaam in de Spaanse taal en met een meisje, om de romantische kant van Cuba te beleven. Daarnaast bij deze een verzoek aan jullie, ik zie deze collectie sigaren van mij namelijk al snel verdampen zodra ik terug in Nederland ben. Ken je iemand die naar Cuba gaat? Vraag dan aan ze of ze voor mij in Havana naar een klein souvenierwinkeltje kunnen gaan tegenover Plaza del Cristo, aan de calle Brasil, om wat sigaren voor me mee te nemen. Terwijl ik dit typ op het vliegveld van Havana verzamelen donkere wolken zich boven me, het begint te regenen. Ja, het is tijd om te gaan, het is goed zo.