Update 8: Irrawaddy beauty

Op doorreis naar Kratie hadden we nog een extra dagje Phnom Penh. We hadden express nog wat bezienswaardigheden overgelaten, dus het was zeker niet voor niks. We waren al om elf uur in de hoofdstad, dus moesten even wachten tot we konden inchecken. Mooi moment voor een lunch in een volledig plantaardig Indisch restaurant. Na wat chillen in de hotelkamer pakten we een scooter met aanhangwagen naar de killing fields. We waren natuurlijk al bij S-21 geweest, het martelkamp in een voormalige basisschool. Iedereen die geëxecuteerd zou worden, werd vervolgens naar Choeung Ek gebracht, zo'n 10 kilometer van de stad vandaan. Hier werden in 1980 de massagraven gevonden. Wederom een gruwelijk aandenken aan de machtsperiode van de Rode Khmer.

Het bezoek begon met een metershoog gedenkteken, een stoepa. Hierin rusten de lichaamresten van 8985 slachtoffers van de Rode Khmer. De schedels en beenderen gesorteerd op leefijd en geslacht. Met gekleurde stipjes werd aangegeven hoe ze waarschijnlijk om het leven zijn gekomen. Ze waren doodgeschoten, gewurgd, hun keel was doorgesneden of ze waren met tal van voorwerpen doodgeslagen. Moordwapens en kleding lagen op de onderste laag van de stoepa. De bewolking boven de stoepa, gaf een spookachtig beeld.

We stoppen even bij de plaats waar tussen 1975 en 1979 de vrachtwagens vanuit S-21 aankwamen. Er konden maximaal zo'n 300 mensen per dag vermoord worden. Kwamen er meer op een dag binnen, dan werden ze gevangen gezet. Wat een verschrikkelijke plek, hier geblinddoekt en geboeid moeten wachten terwijl je om je heen hoorde hoe mensen vermoord werden. Vaak werd er luide muziek aangezet om de geluiden te maskeren. Deze plek moest natuurlijk geheim blijven, net als de martelkampen. Zo werden er ook chemische middelen gebruikt om de stank te verhullen. Dit zorgde meteen dat de nog levenden in de massagraven overleden. Gruwelijk.

Nu was deze plek juist erg vredig. Tussen de bomen en overal gras. De vogels fluitten vrolijk en waren bezig met een soort paringsvoorstelling, terwijl eekhoorntjes rondliepen met noten in hun bek. Er waren houten vlonders gelegd over de graven heen. 43 van de 129 graven zijn tot op heden nog steeds gesloten. De heuveltjes die de geopende graven gecreëerd hadden, zou normaliter denken aan een Teletubbie landschap. Nu zat het echter compleet aan de andere kant van het spectrum. In het eerste massagraf waren de resten van maar liefst 450 lichamen gevonden. De volgende had 116 vrouwen en kinderen zonder kleding. De rand van het monument was bezaaid met armbandjes. De boom die ernaast stond ook. Hiertegen zouden kinderen doodgeslagen zijn. Dat soort boodschappen komen toch wel even binnen.

We sloten het bezoek af met een wandeling over de dam die voorkwam dat de killing fields zouden overstromen. We liepen door tot aan het museum. Hier kregen we nog wat extra achtergrondinformatie. De schuldbekentenis van Duch, de leider van S-21, sprong er wederom uit. Buiten de killing fields stond een overlevende van het Siem Reap detentiecentrum. We namen een boekje van hem mee als aandenken.

De volgende stop was de Factory. Een voormalige fabriek van Levi's. Nu was het een kunstzinnig centrum, deels ter promotie van grote flats die er vlak naast gebouwd werden. Deze woonruimtes waren ook als 1:1 schaal maquettes te zien. Vrij compact, een soort tiny house. Het basketbalveld van de factory was versierd met een grote muurschildering. Deze schilderingen waren op diverse plekken door heel het pand heen te zien. Een groot aantal zaakjes was wel leeg of gesloten, dus we waren er vrij snel klaar. Aan de overkant van de weg stond nog een oude pagoda. Deze was niet zo interessant, maar de basisschool die hier overstak wel. De oudere kinderen vormden een haag over de drukke weg, zodat de andere kindjes gerust over konden steken. We werden als blanken flink toegezwaaid met een schattig "Hello!".

De laatste stop van deze middag was de Russische markt. Dit gedeelte van de stad hadden we nog niet gehad. De markt was erg druk en smal. Er werd al opgeruimd, maar we konden het gevoel nog even proeven. En ruiken. Vooral bij het vlees gedeelte. Verder leek dit stuk van de stad een leuk wijkje, maar echt op onderzoek konden we niet. Er kwam namelijk een hoosbui van jewelste aan. We schuilden bij een bakkertje, waarna het vrij snel weer droog werd. Sandra regelde dit keer een tuktuk terug voor de vooraf bedachte prijs. Onderweg naar ons deel van de stad reden we langs het hoofdkwartier van de Cambodian people party. De regerende en eigenlijk enige politieke partij van het land. Ze zijn eigenlijk al sinds de eerste democratische verkiezingen van het land aan de macht. Dit hoofdkwartier was eerder een paleis te noemen dan iets anders.

Als avondeten gingen we naar een toeristisch druk tentje waar de noodles vers geslagen werden. Zo vers dat Sandra haar rijst en curry al op had, toen mijn noodlesoep kwam. Per toeval kwamen de Belgen van Koh Sanloem net binnenlopen toen we klaar waren met eten. Klein land dat Cambodja. Zij gingen nog door naar Bangkok, wij naar Kratie.

Naast ons hotel zat een met ledjes verlichte voorgevel. Een slecht uitziende uitgaansgelegenheid waar continu harde muziek vanaf kwam. Ik wilde toch wel eens zien hoe het er daar aan toe ging. De begane grond oogde vrij timide. De trap naar de volgende verdieping werd bewaakt door een kakkerlak. Op het moment dat hij aan de zijkant zat, pakten we onze kans en renden rap naar boven. De eerste verdieping had ook niet veel, maar op de tweede zat een band. We waren hier op de een of andere manier de enige blanken. De band zong in het Cambodjaans met veel lawaai, terwijl wij neerploften voor een drankje. Lekker mensen kijken en genieten van hoe iedereen staand of zittend aan hun tafeltje zelf aan het genieten was. In de pauze van de band werd er wat foute muziek gedraaid. Verrek, zelfs Nederlands. "Welkom in de club, seks hangt in de lucht", niemand die het begreep behalve wij. De tweede ronde van de band bestond vooral uit iets dat leek op smartlappen. Het enthousiasme van het publiek was wel te horen en voelen. Misschien onze laatste avond hier nog even terug gaan.

De volgende ochtend hadden we een vroege bus. Het ontbijt was speciaal voor ons vervroegd. We waren weer beland in een minivan met alleen maar locals. In het gangpad stond een extra plastic stoelje en in de kofferbak reisde een kip mee en lag nog iemand te tukken. Een flink contrast met onze vorige bus, maar we keken er tegelijkertijd niet zo van op. We stopten voor een fried rice lunch, vervolgd door een slecht wegdek met veel gevaarlijke inhaalacties. Bij aankomst in Kratie werden we weer overspoeld door tuktukchauffeurs, maar het was juist heerlijk om even de benen te strekken richting het hotel. Deze was weer erg fijn, met een terras dat uitzicht gaf op het westen en de Mekong rivier.

We wilden vervolgens even een rondje gaan lopen, maar in het verre uitzicht zat duidelijk een flinke regenbui. Na dit afgewacht te hebben met een drankje, gingen we Kratie in. Naast de lokale markt was er weinig te zien en doen. Terug bij het hotel hadden we loempia's en een fruit smoothie. De zonsondergang verdween helaas volledig achter de wolken. Vegetarisch uit eten bleek nog lastig, zelfs na herhaaldelijk vragen bevatte de gewokte noodles stukjes varkensvlees. Dit was gelukkig zo aangepast. We liepen daarna nog even door het "centrum", maar verder was er niks open. De lonely planet mag wat dat betreft nog een update krijgen.

Maar waarom gingen we dan tegen het einde van onze Cambodja reis nog ruim 5 uur heen en terug in de bus zitten? Dat kwam natuurlijk de volgende ochtend. We gingen een kajak tour doen, op zoek naar de met uitsterven bedreigde irrawaddydolfijn. Strak om zeven uur aanwezig met cake en thee als ontbijt. Een Spaans stel ging met ons mee. Zij reisden met een nog iets strakkere planning dan wij. Drie weken, Thailand, Cambodja, Vietnam en dan zoveel mogelijk zien en doen. Dat hield dan wel weer een boel vliegreizen in.

Het kajakken begon intensief. In het regenseizoen is de Mekong rivier extra breed en heerst er een sterke stroming. Twee en een halve kilometer naar de overkant was dus flink werken. Gelukkig was het weer daarentegen prima. Misschien zelfs iets te zonnig, maar dat bleek pas bij thuiskomst. We bleken goed verbrand, zelfs na twee keer smeren. Nadat we de oversteek gemaakt hadden, lagen we even stil achter een boom. Alle bomen en eilandjes hier, zaten nu compleet onder water. Eilanden waren verdwenen en bomen leken eerder drijvende struiken. Onze gids Ben gaf in de luwte van de stroming wat uitleg over de dolfijnen.

De irrawaddydolfijn dankt zijn naam aan de Irrawaddy rivier in Myanmar, waar het zoogdier ontdekt is. Ze leven vooral in zoet water, maar ook in zout. In Cambodja waren er ooit eens duizend, maar nu wordt het bestaan van de beestjes bedreigd. De Rode Khmer heeft er flink op gejaagd voor hun olie. Daarnaast gebruikten vissers in de rivier dynamiet en elektriciteit, waardoor het aantal dolfijnen nog verder terugliep. Er is echter hoop. In 2017 zijn er namelijk tweeënnegentig geteld, ten opzichte van tachtig in 2015. In één leven baart een vrouwtje ongeveer vijf kinderen. Per keer zijn ze veertien maanden zwanger en ze worden zo'n dertig jaar oud. Omdat andere volwassen dolfijnen de jonkies kunnen verdrinken, gaat een gezinnetje zo'n jaar van de groep af.

We peddelden met de stroming mee naar de plek waar we ze zouden kunnen zien. We moesten luisteren naar een blaasgeluid, dan kwamen ze boven water om adem te halen. Hierna konden ze tot drie minuten onder blijven, dus het was goed opletten. De beesten kunnen we tot 2,75 meter lang worden, dus klein zijn ze niet. We tuurden over het water, in de hoop een glimp op te vangen van hun typisch bolle voorhoofd. Geen snuit. In de verte zagen we er een paar boven water komen. Snel dichterbij! Toen we tussen een paar bomen aan waren gekomen, pakten wij Bens kajak vast en ging hij ons sturen. Zo konden wij volledig genieten en op het gemak foto's maken. Zo'n vijftien meter van ons vandaan kwam een groep van ongeveer zeven stuks één voor één boven water. Terwijl we hiernaar keken klonk achter ons ook geblaas. We waren omsingeld.

Op deze plek hebben we wel een uur liggen dobberen. De dolfijnen leken steeds dichterbij te komen. Alsof ze onder ons door gingen en daarna weer weg zwommen. Op het hoogtepunt werden er een paar kleine sprongen uit het water gemaakt. Een paar durfals kwamen daarna binnen vijf meter van ons lucht happen. Hun rugvin was elke keer goed zichtbaar. Adembenemend om te zien. Het voelde ook niet alsof we ze verstoorden, maar meer alsof er op een voorzichtige manier met ons gespeeld werd. Echt een ervaring die bij gaat blijven.

Op een zand eiland meerden we vervolgens aan voor een pauze. Tussen het gras stikte het van de insecten, maar land onder de voeten was wel even fijn. We kregen als snack bamboe plakrijst. Dit was plakkerige rijst en wat bonen in een bamboekoker. Met een banaantje als toetje. Daarna peddelden we door het overstroomde bos. De stroming was hier iets minder, maar je zag wel hoe sterk deze was wanneer je zag hoe er aan de bomen getrokken werd. Dit bleek eerder al door een complete boom die wegdreef over de rivier. We kwamen ongeschonden het bos door, tijd voor een rustmomentje. We moesten namelijk wéér de rivier oversteken. De stroming was hier minder, maar alsnog niet mis. Steeds draaide onze kajak weer naar het zuiden, met de stroming mee. Het laatste stukje was vooral ploeteren. We waren iets stroomafwaarts van de landingsplek uitgekomen. Zodoende was naar de kant kijken niet echt motiverend. Door de stroming kwamen we nauwelijks vooruit! Maar we hadden het overleefd, met wat acute spierpijn als enige schade.

De terugweg bracht ons nog langs tempels, lotus kwekerijen, rijstvelden en opvallend veel huizen op houten palen. Niet gek met een Mekong rivier een paar meter verderop die nog breder kan worden. Na even bijkomen en een lunch bij het hotel konden we de Spanjaarden nog even helpen. Zij gingen door naar de Koh Rong eilanden, maar hadden geen idee waar en hoe. Met onze drie dagen daar, konden we ze toch een paar dingen vertellen die wij ook graag geweten hadden. Ze waren er bijzonder blij mee. Vervolgens liepen wij door naar de ferry. Voor 25 cent per persoon maakten we de oversteek naar het Koh Trong eiland. Hier huurden we een fietsje om het gebied te verkennen. Met mijn te lage zadel en roze fietsmandje zag ik er ongetwijfeld uit als een iets te brede versie van Justin Bieber. Het was een mooi stukje fietsen. Langs het water, tussen de rijstvelden en andere landbouw. In verte zagen we nog de inzet van een ossenwagen.

Ontelbaar veel pomelo bomen werden hier gehouden. Een citrusvrucht welke een kruising is tussen een pompelmoes en grapefruit. Hier stond het eiland kennelijk om bekend. Halverwege de rit werd er door een aantal mannen fanatiek gevolleybald. Door heel Cambodja hebben we dit vaker gezien. Zo tegen het einde van de dag werd er in nagenoeg elke stad waar we geweest zijn wel een potje gespeeld. School was ook net uit, wat resulteerde in extra veel kindjes die naar ons zwaaiden en "Hello!" riepen. Dit verveelde nog steeds niet. De zonsondergang was weer te bewolkt, maar de aerobics les in matchende outfits bracht een andere vorm van vermaak. Dichtbij het hotel vonden we weer wat eten. Vegetarisch lukte nu wel direct. Tot slot vroeg naar bed voor de bus om zes uur in de ochtend. Op naar een laatste dagje Phnom Penh voordat we terug zouden vliegen.

Daar aangekomen konden we meteen inchecken. Misschien was dit wel de netste hotelkamer tot nu toe. Zo konden we straks makkelijker wennen aan de properheid van thuis. We bezochten vervolgens de markt vlakbij het hotel, op zoek naar een zonnebril en eventueel een souvenirtje. Op die markt hadden we een plastic stoeltjes lunch met plaatjes menukaart te pakken. Simpel en wéér volledig vegetarisch. Het was weer een warm dagje, dus het heetst van de dag zaten we uit in twee grote warenhuizen. Altijd weer een ervaring wat dit in het buitenland te bieden heeft. In dit geval veel westerse eettentjes, maar ook veel Chinese invloeden. Tevens Kia en diverse Amerikaanse auto's die enthousiast gepresenteerd werden. Een totaal ander beeld vergeleken met dat marktje waar we net zaten te lunchen. Maar de airco was wel even lekker!

We bedachten daarna om weer terug te gaan naar de Russische markt. Hier was ons vorige bezoek namelijk verregend. Ook was het nu wat vroeger op de dag, dus was de markt zelf nog volop open. Alsof ze het wisten, ging het ook nu regenen. Op de Russische markt scoorden we wat we zochten en daarna weer even terug naar het hotel. Avondeten deden we maar makkelijk vegetarisch. Namelijk Indisch. Ik ging voor pittig en Sandra voor medium. We gingen er beide flink aan kapot. Ik vooral van het hele pepertje dat ik onwetend naar binnen werkte. Zelden ben ik zo gepakt door pittig eten. Sandra pakten daarna een massage terwijl ik een drankje ging doen. Dit gaf me mooi de kans om dit reisverslag af te schrijven. Hoewel ik er nog een vlucht van elf en een half uur plus een week Italië voor had gehad.

Jawel, de reis is nog niet klaar. Aansluitend aan Cambodja gaan we door naar het land van pizza en pasta. Mijn ouders zijn namelijk maar liefst veertig jaar getrouwd, een mijlpaal om trots op te zijn. Ik hoop het ooit met Sandra te halen, plus extra natuurlijk. In goede gezondheid wordt dat absoluut geen probleem. Mijn ouders heeft ons en mijn zusje uitgenodigd voor een weekje genieten. Vanuit Cambodja, Amerika en Nederland zien we elkaar dit weekend daar. Misschien dan toch een keer vakantie met wat meer rust.

We kunnen in ieder geval lekker vertellen over hoe fantastisch Cambodja is geweest. Ik heb er sinds 2013 zo graag naartoe willen gaan. Iedereen die we toen in Azië spraken, vertelde namelijk hoe tof Cambodja was. Inderdaad, Cambodja is zonder meer een prachtig land. Onze zelf in elkaar geflanste fietstour tussen de Angkor tempels en de ontmoeting met de irrawaddydolfijnen zijn absoluut de twee hoogtepunten. Het was weer een genot om samen op pad te zijn zo ver van huis. Zo op het einde vergeet je al bijna weer dat onze backpacks Cambodja wat later gehaald hebben. Of die kakkerlakkenjacht. Hebben we nou ook nog in de nacht gezwommen in een onderwater hemel van lichtgevende plankton? Alom dankbaarheid dat we dit zo mogen doen. Met een drankje op de bar en uitzicht op de Mekong rivier typ ik dit laatste stukje. De Cambodjaanse karaoke ging net volledig los op "I just wanna give my love to you". Dit is reizen, wat een rijkdom.